فرهنگ مسئولیت پذیری در نسل جدید کمرنگ است
تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۵۲۷۵۷
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت گفت: ذهن نسل جدید پر از ابهام است از طرف دیگر ما هیچ پاسخ قانعکنندهای برای این نسل و سوالهای متعدد او نداشتهایم، بنابراین طبیعی است وقتی یک دهه هشتادی با آن محدودیتها در فضای اجتماعی روبهرو میشود برای او سخت است که بخواند آن فضا را تمکین کند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، ابوالفضل اقبالی روز یکشنبه-پانزدهم آبانماه- در نشستی با عنوان «سیاستگذاری جنسیت و روندهای آینده»، در سالن کنفرانس کتابخانه مرکزی اصفهان اظهار کرد: امروزه از چند زاویه و منظر، نگاه و تفکر ما با نسل جدید بهویژه دهه هشتادیها متفاوت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی خاطرنشان کرد: روند تحولات سالهای گذشته در بستر نهاد خانواده، مهمترین عامل در این تفاوت بین نسلی است. در دهه ۶۰ خورشیدی، هر زن ایرانی به طور میانگین شش فرزند داشت که این تعداد در دهه ۸۰ به کمتر از سه فرزند رسید.
فرزند کمتر، توجه بیشترپژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت با بیان اینکه امروز شاهد خانوادههایی با یک یا دو فرزند هستیم، افزود: این تغییرات در ساختار جامعه و خانواده، به مرور تغییرات گفتمانی هم ایجاد میکند. در این رویکرد هر چه تعداد فرزند کمتر باشد، اهتمام و توجه به همان تک فرزند هم بیشتر میشود.
وی اضافه کرد: نهاد خانواده در ایران از یک مجموعه پدرسالار به نهاد فرزند سالار تغییر رویه داده و این کلانروند فرزندسالارانه از تجربههای جدیدی است که در حال گذار از آن هستیم.
اقبالی به مطالبات و خواستههای فرزند یا فرزندان از والدین اشاره کرد و گفت: این موضوع زندگی همه خانوارهای ایرانی را تحتالشعاع قرار داده به طوری که موضوع تربیت فرزند در این دوران، سکه پر رونقی نبوده و محل بحث خانوادهها نیست.
به گفته وی، زمانی که فرزند سالار و پادشاه نهاد خانواده باشد، پدر و مادر خادمان او هستند، بنابراین گفتمان و ایدههای تربیتی چندان پررنگ نیست و این فرزند است که والدین را تربیت میکند.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت ادامه داد: این عوامل در کنار یکدیگر باعث تربیت انسانی میشود که روحیه و فرهنگ مسئولیت پذیری کمرنگی دارد. همچنین به موازات مسئله فرزندسالاری، با پدیده پررنگتر شدن نقش هویتی زنان در جامعه، پس از گسترش گفتمان توسعه پس از دوران جنگ تحمیلی هستیم.
وی تاکید کرد: بر خلاف دهه شصتیها که اینترنت و فضای مجازی در میان آنها کمرنگ یا در حاشیه بود، نسل جدید از ابتدای تولد در محاصره شبکههای مجازی و اجتماعی فراگیری است که درک او از جهان اجتماعی پیرامونش را با با یک واسطه شکل و رشد داده است.
اقبالی گفت: تلقی نسل جدید از مفاهیمی همچون قانون و هنجار، بهواسطه رسانه شکل گرفته تا حدی که ارتباط بستگانی و دوستانه او در بستر پلتفرمی رخ میدهد از این جهت، این نسل که امروز مخاطب اصلی سیاستگذاریها محسوب میشود، ادراک نازلی از زیست اجتماعی دارد.
وی با اشاره به اینکه سرعت تحول تکنولوژی ارتباطی در نسل جدید بالا است، اظهار کرد: این سیر سریع تحولی، اصالت واسطهها و تکنولوژیها را در فکر و درک این نسل جا میاندازد به نوعی که فهم او از دین و دینداری هم یک چالش محسوب میشود.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت تصریح کرد: نسل نو دچار یک هویت ۴۰ تکه است و حتی کارکرد دین برای او به نوعی تأیید کننده است تا محدود کننده؛ او به دنبال خوانشی از دین است که تعارضات را به رویش نمیآورد و همه چیز را رضایت بخش و خوب جلوه میدهد.
وی خاطر نشان کرد: در آینده با چالش دینداری نسل جدید روبهرو خواهیم شد که مسئله حجاب زنان هم در ذیل همین ابرچالش میگنجد. در واقع موضوع اصلی تلقی از دین و دینداری است و حجاب در مرحله بعدی جای میگیرد.
اقبالی تاکید کرد: تجربه دو دهه نارضایتی اقتصادی عامل دیگری است که برای نسل جدید، انباشت خشم به همراه آورده و ناکارآمدیها و چالشهای حکمرانی در موضوع اقتصاد، حل این مسائل را عمیقتر و سختتر کرده است.
تعارض تحولات جهانی با هنجارهای دینیوی با بیان اینکه در بستر تحولات بینالمللی شاهد تغییرات مهمی در کلانروندهای جهانی هستیم، افزود: در این مسیر روز به روز ارزشها تغییر کرده و هنجارهای خاص بر زندگی بشر مسلط شده و جای خود را در جوامع باز میکنند. بخش زیادی از این تحولات سریع با هنجارهای دینی ما تعارض دارند.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت اظهار کرد: نسل نو در دوره اوج غریزه جنسی است؛ ماهیت غریزه هم عصیانگری است و برای همین است که دهه هشتادی ما به راحتی تحت تأثیر فردی مثل علینژاد قرار میگیرد.
به گفته وی، ذهن نسل جدید پر از ابهام و پرسشهای فراوان است از طرف دیگر ما هیچ پاسخ قانعکنندهای برای این نسل و سوالهای متعدد او نداشتهایم، بنابراین طبیعی است وقتی یک دهه هشتادی با آن محدودیتها در فضای اجتماعی روبهرو میشود برای او سخت است که بخواند آن فضا را تمکین کند، ضمن اینکه تحت تأثیر عصیانگری غریزه هم قرار داد.
اقبالی با تاکید بر اینکه اگر با همین دست فرمان و شبیه یکی دو دهه گذشته پیش برویم موضوعی مانند حجاب دیگر به دوره سابق خود بازنمیگردد، افزود: اشکال کار این بوده که جامعه شناسانه به مشکلات و مسائل نگاه نکردهایم و و اگر در ادامه هم به با این موارد تعیین تکلیف نکنیم، آن مطالبات در حوزه جنسیت و نسل جدید روی زمین خواهد ماند.
وی در ادامه به مباحث پیرامون عدالت جنسیتی اشاره کرد و گفت: این مفهوم پرچالشی است که گفتمانهای متفاوت و متضاد زیادی درباره آن شکل گرفته است. برخی این نوع عدالت را برابری دو جنس میدادند که گفتمان رایج فمینیستهای ایران هم همین است.
این پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت تصریح کرد: دیدگاهی در این رابطه وجود دارد که نه تشابه و نه برابری را مطرح میکند بلکه تناسب و اینکه آیا میان حقوق و تکالیف زن و مرد تناسبی وجود دارد را عنوان کرده است.. اسلام هم میان تکالیف و حقوق، تناسبی را طرح کرده و رقم زده است.
تفاوت زنان با مردانوی خاطر نشان کرد: در دین اسلام به واسطه انتظارات و تکالیف، تفاوتهایی میان مرد و زن وجود دارد. بهعنوان نمونه اگر مرد مسئول کار و تأمین معاش خانواده است بهواسطه این نقش حق ارث بیشتری از پدر میبرد و در حقیقت در اینجا عدالت به تناسب حقوق و تکالیف اتفاق میافتد.
اقبالی تصریح کرد: اگر این تفاوت در بنیه جسمی زن را به رسمیت نشناسیم، با کار کردن یک زن در ارتش یا کارگری او در ساختمان که نوعی فشار مضاعف بر نقش زنانه است متوجه میشویم که جسم زن برای این کارها خلق نشده و انتظاری فرای تحمل و طاقت زنانه است.
وی تاکید کرد: پوسته این نوع سخنان و دیدگاهها، پوسته توجه به زنان است اما هسته، هسته استفاده ابزاری از این جنس ظریف و متفاوت از مرد است.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت اظهار کرد: عدالت واژهای است که گاهی به برابری معنا میشود و گاهی مترادف با نابرابری است. مثالی که در این رابطه میتوان برشمرد دو عضو هیئت علمی است که یک زن سرپرست خانواده است و دیگری مردی مجرد است که در زمان تعیین صلاحیت علمی این دو نفر عدالت اقتضای برابری ندارد و باید شرایط زندگی دو طرف نیز در داوری لحاظ شود.
وی معیار فعالیت اصولی در برابر چالشها و مشکلات را دین اسلام دانست و پیشنهاد کرد: باید به گفتگوهای اصیل اوایل انقلاب بازگردیم و از سوی دیگر گفتوگوهای درون گفتمانی درباره ناآرامیهای اخیر ترتیب دهیم.
اقبالی، کنار گذاشتن تعارف با موضوع جنسیت را پیشنهاد دیگر خود درباره مسائل امروز جامعه برشمرد و تاکید کرد: به واقع به الگوی مشارکت زنانه در فعالیتهای اجتماعی فکر نکردهایم. اگر الگوی مشارکت زنانه نباشد ارزشهای جنسیتی هم در جامعه قابل پیگیری نیست و زن در کشورمان، یک مرد چادری است که در جامعه فعالیت دارد از همین رو نمیتوانیم به زنی که انتظارات مردانه از او داشتهایم بگوییم این کار را بکن یا این فعالیت را نکن.
وی تصریح کرد: به این دست مسائل فکر نکردهایم و باید تعارف با مسئله زن را یکبار برای همیشه کنار بگذاریم.
کد خبر 617458منبع: ایمنا
کلیدواژه: مسائل زنان و خانواده زنان حقوق زنان مشارکت زنان عدالت جنسیتی دین اسلام تحقق عدالت جنسیتی حجاب تعارضات اجتماعی جنگ تحمیلی گفتمان انقلاب فمینیسم شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق دهه هشتادی نسل جدید
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۵۲۷۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کمرنگشدن نشریات تخصصی نوجوانان از عوامل افت شعر نوجوانان است
به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «شعر نوجوان از منظر مخاطب و جایگاه امروزی آن» به دبیری انسیه موسویان و با سخنرانی افسون امینی شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «شعر نوجوان، سرگردانی میان متن و مخاطب» و حسین تولایی با موضوع «واکاوی جهان در تجربه-سرودههای نوجوانان» برگزار شد.
امینی گفت: حرف زدن در مورد شعر نوجوان، بینیاز از صحبت کردن دربارهی شعر کودک نیست؛ به ویژه که منابع ما در حوزهی شعر نوجوان بسیار اندک است.
وی با اشاره به سیر تاریخی شکلگیری شعر نوجوان افزود: شعر کودک برخلاف داستان کودک که به شکل خودجوش مسیر خود را طی کرد؛ به صورت خودجوش شکل نگرفت. پس از انقلاب مشروطه، نیاز متولیان مدارس و کودکستانها به تولید شعر برای دانشآموزان، باعث شکلگیری شعر کودک و تولید محتوا در این دوره شد. در این میان، رواج ترانههای عامیانهی دورهی مشروطه و گسترش کار ترجمه تأثیر بسزایی داشتند.
این نویسنده گفت: در این دوره شعر نوجوان وجود نداشت، چرا که اصولاً مفهوم نوجوانی در این دوره هنوز شکل نگرفته بود و مخاطبان به دو گروه بزرگسالان و کودکان تقسیم میشدند. گاه شعر برخی از شاعران بزرگسال که از نظر زبانی و محتوایی اشعارشان برای نوجوانان قابل فهم بود، مثل پروین اعتصامی در حوزهی شعر نوجوان مورد توجه قرار میگرفتند.
وی افزود: پیشرفت علم روانشناسی و آشنایی با دیدگاههای کسانی چون ژان پیاژه و نیز دومین سمینار ملی ادبیات کودک شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۶ که بخش مهمی از آن مختص شعر کودک با سخنرانی عباس یمینی شریف بود، زمینهی توجه به شعر نوجوان را فراهم کرد. در دهههای ۴۰ و ۵۰ افرادی مثل محمود کیانوش به صورت جدی وارد حوزهی شعر کودک و نوجوان شوند. کیانوش تحت تأثیر نظریهی رشد پیاژه و ادبیات ترجمه، نخستین شاعری است که به طور جدی سراغ شعر نوجوان رفت و اولین کتاب شعر نوجوان را با عنوان «آفتاب خانهی ما» منتشر کرد. نکتهی قابل توجه در مورد شعر کودک در ایران، پشتوانهی پژوهشی آن، قبل از رواج و گسترش آن در بین شاعران کودک است. دو کتاب «نیم قرن در باغ شعر کودکان» از عباس یمینی شریف و «شعر کودک ایران» از محمود کیانوش در زمانی منتشر شدند که شاعران کودک بسیار انگشتشمار بودند.
امینی گفت: در دههی ۶۰ به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعیای که در جامعه رخ داد، نیاز بود تا آموزش و پرورش و نهادهایی مثل وزارت ارشاد و غیره توجه ویژهای به جمعیت نوجوان داشته باشند. نسلی که در آن زمان به لحاظ کمیت، طیف وسیعی از جمعیت کشور را شامل میشد. بنابراین به شعر نوجوان توجه بیشتری شد و شاعرانی چون جعفر ابراهیمی، محمدکاظم مزینانی، وحید نیکخواه آزاد، جواد محقق، قیصر امینپور، افشین علاء و دیگر شعرا پای کار آمدند. این شاعران متناسب با نیاز نوجوان آن روز شعر میسرودند؛ اگرچه هنوز اشعار آنان بین شعر نوجوان و شعر کودک یا بزرگسال معلق بود.
این مدرس دانشگاه گفت: از دههی ۷۰ شعر نوجوان رشد و جایگاه خود را پیدا میکند. در این دوره کتابهای شعر نوجوان از نظر ظاهری هم به ثبات میرسند و فونت و قطع آنها برای مخاطب تعریف مشخصی مییابد، اگرچه هنوز نوسانهایی هست و گاه شعر نوجوانان، با تصاویر و قطع کتاب کودک منتشر میشود. از شاعران شاخص شعر نوجوان در این دهه، میتوان از بیوک ملکی، افسانه شعباننژاد، افشین علاء، عرفان نظرآهاری، شاهین رهنما، آتوسا صالحی و محمدکاظم مزینانی نام برد.
وی افزود: در دههی ۸۰ تعداد شاعران نوجوان بیشتر و آثار آنان متنوعتر شد. ظهور شاعران توانمند در این دهه، کتابهای شعر نوجوان را از نظر مضمون، قطع و زبان با تنوع قابل توجهی همراه کرد. در این دوره بسیاری از شاعران شعر کودک نیز، برای محک زدن خود وارد حوزهی شعر نوجوان میشوند. بیشتر شاعران این دهه موفق هستند و تا سالهای بعد هم میمانند. از چهرههای شاخص این دوره علاوه بر شاعران دههی ۷۰، میتوان از مهدیه نظری، عباس تربن، حسین تولایی، مهدی مردانی، انسیه موسویان، غلامرضا بکتاش، علی باباجانی، کمال شفیعی و.... را نام برد.
این شاعر با تاکید بر اینکه این روند در دههی ۹۰ هم ادامه یافت، گفت: با این تفاوت که از اواخر این دهه، این رشد کمرنگ میشود و ما با کتاب شعر نوجوان کمتری روبهرو هستیم و توجه ناشران به چاپ و کیفیت این نوع ادبی کمتر میشود.
امینی گفت: از نظر من مخاطب شعر کودک عام است، اما مخاطب شعر نوجوان خاص. کتابهای شعر کودک از سوی والدین در هر سطح و طبقهای برای سرگرمی و آموزش کودکان خریداری میشوند؛ اما شعر نوجوان باید توسط نوجوان علاقهمند به شعر خریداری شود. نوجوانی کتاب شعر میخرد که خودش اهل شعر و ادبیات باشد. بنابراین شعر نوجوان از سوی ناشران با اقبال مواجه نیست. از سوی دیگر، آشنایی ما با شعر نوجوان در سطح جهانی کمرنگ است. تنها تعداد کمی از مترجمان مثل رضی هیرمندی و مهدی مرادی به سراغ ترجمهی شعر نوجوان رفتهاند. در سطح جهانی نیز جوایز ادبیات کودک و نوجوان بیشتر معطوف به آثار کودکانه است تا آثار نوجوان.
یکی از دلایل اوجگیری شعر نوجوان در دههی ۸۰ حضور نشریات حرفهای بود
در ادامهی این نشست، حسین تولایی با تاکید بر اینکه در دههی ۸۰ شعر نوجوان در اوج خود بود و چهرههای تازه و جوان در این دوران درخشیدند، گفت: این روند رو به رشد از نیمهی دوم دههی ۹۰ سیر نزولی به خود گرفت. به گونهای که در سالهای اخیر، چهرههای جوان و موفق در این زمینه کمتر دیده میشود و شعر نوجوان هنوز به نامهای شاعران پیشکسوت و شاعران اواخر دههی هفتاد و هشتاد به راه خود ادامه میدهد. از دلایل مهم این مشکل، کمرنگشدن نشریات تخصصی نوجوانان، تعطیلشدن جشنوارهی مطبوعات کودک و نوجوان و البته افزایش جشنوارههای مناسبتی است.
وی افزود: قطعاً یکی از دلایل اوجگیری شعر نوجوان در دههی ۸۰ حضور نشریات حرفهای و موفقی مثل سروش نوجوان، آفتابگردان و نشریهی دوچرخه بوده است. این نشریات در آن زمان جریانساز بودند و توانستند حرکتی را در جامعه ایجاد کنند و افرادی مثل آتوسا صالحی، عرفان نظرآهاری، مهدیه نظری، عباسعلی سپاهی یونسی، انسیه موسویان، مهدی مردانی، عباس تربن، مهدی مرادی، فاصل ترکمن، کبری بابایی و … را به جامعهی ادبی تحویل دهند. با تعطیلشدن این نشریات، شعر نوجوان هم جایگاه ویژهی خودش را کمکم در بین ناشران از دست داد و چاپ کتاب شعر نوجوان هم با چالش جدی مواجه شد. در حالی که نشریات کودک و نوجوان بیش از کتابهای این ردهی سنی میتواند در علاقهمندی این گروه سنی به حوزههای فرهنگی مؤثر باشد.
وی با طرح این سوال که چرا شعر نوجوان امروز با مخاطب مواجه نیست؟ گفت: شعر نوجوان در میان نوجوانانی مخاطب دارد که دغدغهی شعری داشته باشند؛ یعنی مخاطبان تخصصی. تعداد این افراد به گواه تعداد نوجوانان شاعر عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سراسر کشور، دانش آموزان شرکت کننده در مسابقات سراسری فرهنگی و هنری در رشتهی شعر وزارتخانه آموزش و پرورش، شاعران نوجوان مرتبط با نشریاتی مثل دوچرخه، آفتابگردان و.... کم نیست. مضاف بر اینکه حتی اگر هم این تعداد کم باشد، جامعه موظف است برای آنها خوراک لازم را تهیه کند.
این شاعر سپس به تشریح پژوهش خود در نشریهی دوچرخه در فاصله زمانی ۱۳۹۵ تا پایان ۱۳۹۹ پرداخت و گفت: بر اساس این پژوهش، در ۲۲۶ شمارهی منتشر شدهی نشریهی دوچرخه، در بازه زمانی یاد شده، ۷۱۵ شعر از ۱۶۸ نوجوان شاعر و علاقهمند به شعر بر اساس نظریهی ارتباطی ربکا نای مورد بررسی قرار گرفت و اشعار نوجوانان در حوزه ارتباطی به چهار دستهی تعامل با خود، تعامل با خدا، تعامل با دیگری و تعامل با محیط تقسیم شدند.
وی افزود: بر اساس یافتههای این پژوهش در فاصله زمانی مذکور بر اساس هسته مرکزی شعر نوجوانان، تعامل با دیگری با ۶۰ درصد فراوانی، بیشترین مضمون شعری نوجوانان را به خود اختصاص میداد و پس از آن تعامل با محیط با ۲۳ درصد، تعامل با خود با ۱۴ درصد و تعامل با خدا با ۳ درصد به ترتیب، بیشترین فراوانیها را دربرمیگرفتند.
تولایی گفت: در زمینهی تعامل با دیگری، عاشقانهها با فراوانی مطلق ۳۹۸ شعر، بیشترین درصد تعامل با دیگری را شامل میشدند؛ یعنی چیزی حدود ۵۵ درصد. این در حالی است که پروژه شعر عاشقانه نوجوان که در یکی از مؤسسات انتشاراتی دنبال میشد و بنا بود با همت گروهی از شاعران حوزه نوجوانان منتشر شود، با تغییر مدیریت آن انتشارات متوقف شد و ناشران دیگر هم از چاپ آن استقبال نکردند. این پژوهش با عنوان "نشریات کودک و نوجوان به مثابه راهنمایی برای مخاطب شناسی؛ مورد مطالعه نشریه دوچرخه" در سال گذشته در گاهنامهی نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر شده است.
همچنین افسون امینی که ۱۶۰ شعر از ۱۶ شاعر نوجوانان را گردآوری کرده و به چاپ سپرده است، در آغاز سخنرانی خود از محمد هادی محمدی و زهره قائینی به خاطر تألیف مجموعهی تاریخ ادبیات کودکان ایران که از منابع ارزشمند مرجع در این حوزه است، سپاسگزاری کرد.
کد خبر 6089743 زینب رازدشت تازکند